قلمرو حکومت طاهریان و اهمیت شهرهای اربعه خراسان

خراسان به عنوان یکی از مهم­ترین حوزه­های تمدنی ایران در دوران قبل و بعد اسلام جایگاه ویژه ای را دارا بود. اهمیت این سرزمین برای مسلمانان نیز به دنبال فتح این ناحیه به سرعت درک گردید. آرزوی ابومسلم در کسب حکومت خراسان اگرچه محقق نگردید اما طاهر بن حسین توانست اولین حکومت ایرانی را در این سرزمین بزرگ برقرار سازد. قلمرو حکومت طاهریان در خراسان چنان گسترده بود که از نظر مأمون این سرزمین یک کشور به حساب می­آمد. در میان شهرهای بسیار آبادی که طاهریان در قلمرو خود داشتند چهار شهر خراسان در تقسیم­بندی جغرافیای این سرزمین در پیش و پس از اسلام اهمیت و جایگاه ویژه­ای داشته است. مرو، نیشابور، هرات و بلخ به عنوان شهرهای اربعه خراسان به لحاظ اهمیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دیرینه خود در عصر طاهریان نیز مورد توجه قرار گرفته بود. بسیاری از تحولات عمده رخ داده در این شهرها به همراه دقت و توجهی که طاهریان بر این مناطق داشته­اند از مهم­ترین مقوله­های مورد بحث در این نوشتار است.